Gisteren zat ik onder het gehoor van een welbekende prediker in Nederland. Ik genoot van zijn
heldere en met moderne middelen verluchte uiteenzetting. Als je zoals ik al zo’n kleine zestig jaar elke
zondag een preek hoort, dan heb je het wel eens gehad, maar deze prediker weet me altijd nog te
boeien. Op een punt was ik het echter absoluut niet eens en dat stukje ging over ons geweten.
Volgens deze spreker was het humanistisch om te denken dat je geboren wordt met een geweten,
dan krijg je pas bij je wedergeboorte.
Nou goed, iedereen zijn eigen mening, maar toch zat het me niet lekker. Misschien zitten meer
mensen met dit dilemma. Daarom wil ik hier opschrijven wat mijn gedachten zijn. Misschien kan het je
helpen bij het vormen van je mening.
In de Joodse traditie gaat deze overlevering: Als een kindje wordt ontvangen komt er een engel in de
baarmoeder, die het kind de Tien Geboden uitlegt. Zodra het geboren wordt verlaat de engel het en
knijpt nog even boven de mond. Zo hebben we allemaal een soort boekje als bovenlip. Eten (en
praten) is “de twee” naar “de één” brengen. De bovenlip is twee en de onderlip één. (Eén staat voor
God en twee voor schepping) Dus: alles tot één brengen. Gods woord kun je ook opeten!
Dit is MAAR een overlevering, maar er zit veel in.
1. Het woord geweten komt daarvandaan. Je hebt het geweten.
2. De uitdrukking: Je bent geen knip voor je neus waard, komt daar ook vandaan.
3. De Tien Geboden waren er al lang voordat ze op de Sinaï bekend gemaakt werden.
Dat kun je zien aan het feit, dat Eva o.a. tegen het tweede gebod zondigde en Kaïn tegen het zesde.
In feite is, zoals weer de overlevering zegt: De wereld is gemaakt volgens de regels van de Tien
Geboden. God schiep eerst de Thora*) en maakte alles daarmee in overeenkomst.
4. We hebben een aards lichaam, maar ook een geestelijk. We hebben aardse ogen en geestelijke.
Een aards hart en een geestelijk. Aardse nieren en geestelijke. **)
Nieren scheiden goed van kwaad. Daarom buigen de Joden zo als ze bidden. Ze loven God met hun
nieren. De Heer maakte onze geestelijke nieren. Hij doorgrondt en kent ze. ‘Nieren’ is dus eigenlijk
een ander woord voor geweten. Ze ziften het goede van het kwade.***) Zoals je nieren zich
ontwikkelen in de loop van je leven en beschadigd raken, zo kan ook je geweten verkracht worden.
Het is een functie, niet een inhoud.
5. Hoe kunnen heidenen geoordeeld worden naar hun geweten als ze er geen hebben of als hun
geweten is wat de omgeving vindt? Dan kunnen ze er immers niets aan doen? Nee, ze hebben het
geweten.
6. Ik heb wederom geboren Christenen meegemaakt, die een ruim geweten hadden. Daar schrik je
van! Jonge katjes verdrinken waar kinderen bijstaan, naar de hoeren gaan, belasting ontduiken,
muziek kopiëren en ga maar door. Zelfs mannen van God! En het is echt niet zo, dat je bij je
wedergeboorte pas een juist geweten krijgt, zoals de spreker ons wilde laten geloven. Het wordt
gereinigd, maar het moet dagelijks gereinigd worden. Het gaat niet vanzelf!! Zoals je voor je nieren
veel water moet drinken, zo moeten we veel van Gods woord in ons opnemen. We hebben niet voor
niets tien vingers, de Tien Geboden, de Thora, om ons vast te houden aan God. De handleiding voor
het leven.
Dat wilde ik maar even kwijt.
*De Thora omvat meer dan de Tien Geboden alleen.
**Als je zegt: Ik kan het niet verteren, dan heeft dat ook een lichamelijke en een geestelijke betekenis.
Sommige gierigaards hebben een slechte stoelgang.
***Wist je dat de Farao iedereen wilde laten geloven dat hij niet poepte, omdat hij alles kon verteren?
Mozes ging naar hem toe toen hij bij de Nijl was…
